Probiotyki (leki osłonowe)

Probiotyki, czyli wyselekcjonowane, żywe szczepy bakterii najczęściej z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium oraz drożdzy Saccharomyces wchodzą w skład wielu preparatów dostępnych na rynku farmaceutycznym. Korzystnie wpływają na organizm człowieka, są bezpieczne, ponieważ nie wytwarzają toksycznych i szkodliwych produktów metabolizmu.

Probiotyki jak działają

Cechą wszystkich bakterii probiotycznych jest zdolność adherencji, czyli przylegania do komórek nabłonka jelit, co sprzyja ich kolonizacji w okrężnicy. Mikroorganizmy te pozostają żywe w obecności kwasu solnego żołądka i kwasów żółciowych. Jest to bardzo istotne, ze względu na to, iż bakterie probiotyczne by dotrzeć do okrężnicy muszą pokonać kilka przeszkód m.in. kwaśne środowisko.

Probiotyki działają jak naturalna bariera ochronna, zapewniając prawidłową odporność organizmu człowieka. Hamują osiedlanie, wzrost i namnażanie się bakterii chorobotwórczych poprzez tworzenie niekorzystnych dla nich warunków środowiska. Dzieje się tak dzięki modyfikacji pH przez produkcję kwasu mlekowego. Ponadto probiotyki konkurują z patogenami o dostępne substancje odżywcze i czynniki warunkujące wzrost. Wykazują wobec nich także działanie antagonistyczne, które polega na produkcji bakteriocyn – substancji zdolnych do hamowania wzrostu organizmów pokrewnych.

Probiotyki wpływają także korzystnie na regulację pracy jelit, łagodząc uczucie wzdęcia i bóle brzucha. Bakterie probiotyczne wykazują także skuteczność zarówno w leczeniu i profilaktyce stanów zapalnych jelit takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz zespół jelita nadwrażliwego.

Probiotyki, a antybiotykoterapia

Ponadto probiotyki są nieodzowne w leczeniu różnego rodzaju biegunek, w tym poantybiotykowych. Działania niepożądane przy stosowaniu antybiotyków to m.in. zaburzenia równowagi flory fizjologicznej jelit. Dochodzi wówczas do zmniejszenia liczby korzystnych drobnoustrojów, co sprzyja namnażaniu się flory patologicznej, m.in. laseczek beztlenowych z rodzaju Clostridium difficile, co może powodować wystąpienie najcięższego powikłania – rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego. Stosowanie preparatów zawierających probiotyki jest konieczne w czasie przyjmowania antybiotyków, gdyż powoduje utrzymanie lub odtworzenie równowagi flory fizjologicznej jelit.

Organizmy probiotyczne dzięki produkcji enzymu – laktazy, odpowiedzialnego za rozkład laktozy łagodzą także objawy nietolerancji tej substancji obecnej w pożywieniu, ułatwiając trawienie i wchłanianie laktozy z produktów mlecznych.

Ponadto bakterie probiotyczne biorą udział w procesie produkcji witamin z grupy B oraz witaminy K. Wpływają także na odporność organizmu człowieka, stymulując system immunologiczny poprzez tworzenie i pobudzanie aktywności przeciwciał. Istnieją także doniesienia o wpływie probiotyków na wzmacnianie zdolności obronnych śluzówki jelit noworodków, co może mieć znaczący wpływ na zapobieganie i leczenie chorób specyficznych dla tego wieku.

Probiotyki są często łączone z prebiotykami, czyli źródłami energii dla bakterii probiotycznych. Są to przeważnie oligosacharydy, na przykład fruktooligosachrydy (FOS), galaktooligosacharydy lub laktuloza. Substancje te nie podlegają rozkładowi przez enzymy trawienne w górnym odcinku układu pokarmowego, zatem docierają do okrężnicy w stanie niezmienionym. Tam są hydrolizowane i  rozkładane przez bakterie probiotyczne, co sprzyja wybiórczemu pobudzaniu wzrostu i aktywności tych mikroorganizmów w okrężnicy. Połączenia prebiotyków z probiotykami określane są jako synbiotyki.

Preparaty probiotykowe

Produkowane przez różne firmy preparaty zawierają zwykle 1-2 szczepy bakterii lub mieszaninę kilku drobnoustrojów probiotycznych.

Przykładem preparatów zawierających 1 gatunek bakterii są: Lakcid i Lakcid forte, Dicoflor 30 i 60, Enterol (niepatogenne drożdze Saccharomyces boulardii). Trzy szczepy bakterii zawierają takie preparaty, jak Bactiflor, Trilaci Triflora. Do preparatów zawierających cztery różne gatunki bakterii należy ProbioLac Plus. Produkowane są też specyfiki zawierające aż dziewięć różnych szczepów bakterii, np. Multilac i Biotron.

Istnieją także probiotyki przygotowane specjalnie dla dzieci, m.in. Acidolac Junior polecany dla dzieci od trzeciego roku życia, natomiast Acidolac baby można stosować już od czwartego miesiąca.