Kwas foliowy w ciąży – suplementy, dawkowanie

Pragnieniem każdej przyszłej matki jest urodzenie zdrowego potomstwa. Nie wszystkim wadom rozwojowym płodu da się zapobiec, jednak kobiety planujące ciążę, poprzez swój styl życia i odpowiednio zbilansowaną dietę mają wpływ na obniżenie ryzyka wystąpienia niektórych z nich. W celu prewencji wad cewy nerwowej wystarczy zadbać o odpowiedni poziom w swoim organizmie kwasu foliowego, czyli rozpuszczalnej w wodzie witaminy z grupy B.

Kwas foliowy jest przekształcany w organizmie w postać czynną – kwas tetrahydrofoliowy, który jest koenzymem wielu reakcji enzymatycznych. Jako niezbędny substrat do włączania jednowęglowych fragmentów uczestniczy między innymi w syntezie związków pirymidynowych, purynowych, kwasu deoksyrybonukleinowego – DNA oraz w przemianach niektórych aminokwasów.

Rola kwasu foliowego

Kwas foliowy odgrywa istotną rolę w tkankach, w których zachodzą liczne podziały komórkowe. Wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu krwiotwórczego, ponieważ foliany, razem z witaminą B12, biorą udział w produkcji czerwonych krwinek, co zapobiega wystąpieniu niedokrwistości, czyli anemii. Kwas foliowy jest również niezbędny do prawidłowego rozwoju układu nerwowego, uczestniczy bowiem w procesie mielinizacji włókien nerwowych.

Niedobór kwasu foliowego jest bardzo niebezpieczny u kobiet ciężarnych, ponieważ zwiększa ryzyko wystąpienia u potomstwa ciężkich wad wrodzonych ośrodkowego układu nerwowego. Defekty te powstają w wyniku zaburzenia procesu tworzenia się cewy nerwowej, gdy w pierwszych tygodniach po zapłodnieniu układ nerwowy nie rozwija się prawidłowo. Zaburzenia zamykania się cewy nerwowej w okresie płodowym mogą prowadzić do przepuklin oponowo – rdzeniowych i bezmózgowia, co jest poważnym zagrożeniem życia w ciągu kilku dni po porodzie. Ponadto w wyniku niedoboru kwasu foliowego u kobiet ciężarnych u płodu mogą wystąpić inne defekty neurologiczne takie jak: rozszczep kręgosłupa, upośledzenie umysłowe oraz niedowłady, najczęściej kończyn dolnych, będące skutkiem porażenia nerwów.

Dawkowanie

W celu zapewnienia odpowiedniej ilości kwasu foliowego suplementacja diety tą witaminą powinna obejmować okres prekoncepcyjny – minimum trzy miesiące przed planowanym poczęciem i być kontynuowana przynajmniej przez pierwszy i drugi trymestr, gdyż wówczas zachodzą bardzo intensywne podziały komórkowe, a więc wzrost i rozwój komórek organizmu płodu. U kobiet, który spożywały kwas foliowy w zalecanej dawce przed ciążą i w pierwszych jej 12 tygodniach, ryzyko rozwoju wad u dziecka zmniejsza się aż o 70%. Należy także pamiętać o wzbogacaniu diety w produkty zawierające kwas foliowy.

W świetle obecnych norm dzienne zapotrzebowanie kobiet w ciąży na kwas foliowy wynosi 400 mikrogramów, a suplementację diety kwasem foliowym zaleca się już na etapie planowania ciąży na około 2 lata przed poczęciem. Ponadto, ze względu na duży odsetek nieplanowanych zajść w ciążę, zaleca się, aby wszystkie kobiety w wieku rozrodczym, przyjmowały stale doustną suplementację kwasem foliowym. Kobiety, które urodziły już dziecko z wadą cewy nerwowej lub wada ta wystąpiła w rodzinie powinny przyjmować kwas foliowy w dawce dziesięciokrotnie większej tj. 4 mg dziennie. Większe zapotrzebowanie na kwas foliowy mają kobiety chorujące na cukrzycę insulinozależną oraz ze znaczną otyłością. Należy jednak podkreślić, że dawki większe niż zalecane dla danej grupy kobiet mogą mieć działanie pronowotoworowe.

Niedobory kwasu foliowego u człowieka są spowodowane najczęściej przez zmianę naturalnej flory jelitowej poprzez terapię antybiotykami. Objawiają się anemią megaloblastyczną, zmianami śluzówki jamy ustnej i przewodu pokarmowego. Prowadzą także do biegunek, utraty apetytu, osłabienia, zmian zachowania, depresji, nadpobudliwości i zaburzeń snu. Niedobór folianów sprzyja występowaniu podwyższonego poziomu homocysteiny w surowicy krwi, co jest potwierdzonym czynnikiem ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, zawału serca i udaru mózgu.

Warto wiedzieć, że największe ilości kwasu foliowego występują w zielonych liściach warzyw takich jak sałata, brukselka, brokuły, kapusta, cykoria i szpinak.Duże ilości wstępują ponadto w natce pietruszki, bananach, kalafiorze, bobie. Dobre źródła tej witaminy w diecie stanowią też podroby (wątróbka), pomarańcze, orzechy, otręby pszenne, drożdże oraz rośliny strączkowe takie jak soja, soczewica czy groch. Witamina produkowana jest również w organizmie przez bakterie naturalnej flory jelitowej.

Preparaty

Na rynku dostępne są monopreparaty zawierające kwas foliowy, np. Folik, Kwas foliowy Aflofarm, Folacid, Folovit, Mamma Folikum B6, wzbogacony dodatkiem witaminy B6. Ponadto kwas foliowy występuje we wszystkich preparatach złożonych takich jak: Femibion Natal Classic (800μg), Femibion Natal 1(400μg), Femibion Natal 2 (200μg), Oligobs Ciąża (100 µg/tab.; 200 µg/dzień), Falvit mama (200μg), Centrum Materna (400μg), Prenatal Classic (800 µg), Vibovit mama, Pharmaton Maturelle (600μg), Elevit Pronatal (800μg), Pregna Plus (400μg), Pregnamed folic (400μg).