Miejscowe leczenie łuszczycy

Łuszczyca jest uwarunkowaną genetycznie, niezakaźną, przewlekłą chorobą, charakteryzującą się nawrotowym przebiegiem z okresami ustępowania i zaostrzania objawów takich jak rumień i wykwity wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry. W obrębie tej jednostki chorobowej rozróżnia się kilka postaci klinicznych w zależności od charakteru i nasilenia ognisk zapalnych oraz ich lokalizacji na ciele. Zmiany o charakterze łuszczycowym dotyczą najczęściej skóry łokci i kolan oraz owłosionej skóry głowy. Czasem obejmują także płytki paznokciowe i wyjątkowo rzadko błony śluzowe. Istotą choroby jest wzmożona liczba podziałów komórkowych w warstwie podstawnej naskórka oraz nieprawidłowy i przyspieszony cykl dojrzewania keratynocytów, czyli komórek naskórka.

Leczenie łuszczycy

Przyczyna choroby jest wciąż nieznana, dlatego proces leczenia ma charakter objawowy. W terapii łuszczycy stosuje się leki miejscowe, fototerapię oraz leczenie ogólne. U około 65% pacjentów do znacznej redukcji objawów wystarcza leczenie miejscowe. W tym celu stosuje się różnego rodzaju maści i płyny do użytku zewnętrznego. Maja one na celu złuszczenie zrogowaciałego naskórka i ograniczenie proliferacji, czyli nadmiernych podziałów keratynocytów oraz zmniejszenie stanu zapalnego.

Podstawą leczenia zewnętrznego jest usunięcie łuski, do czego służą preparaty keratolityczne. Wśród nich najczęściej stosowany jest kwas salicylowy w stężeniach 5-10%. Złuszczenie zewnętrznej grubej warstwy naskórka jest bardzo istotne, ze względu na to, iż uniemożliwia ona dotarcie leków do głębszych warstw naskórka i skóry właściwej, gdzie toczy się proces chorobowy. Z tego względu kwas salicylowy łączony jest z różnymi lekami m.in. glikokortykosteroidami. Szczególnie godne polecenia są połączenia kwasu salicylowego z mocznikiem. Substancja ta wpływa bowiem na zatrzymanie wody w warstwie rogowej naskórka. Przykładowe preparaty to: Salicylol, Keratolit, Hasceral.

Kolejną grupą leków stosowanych miejscowo są glikokortykosteroidy, a wśród nich m.in.: flumetazon, betametazon, klobetazol. Mimo częstych powrotów zmian łuszczycowych po zakończeniu kuracji i wielu działań niepożądanych występujących podczas stosowania, leki te są wciąż najczęściej stosowane w terapii łuszczycy. Mogą być aplikowane jedynie na niewielkie i zadawnione ogniska. Zaleca się naprzemienne stosowanie z innymi lekami do stosowania miejscowego, ze względu na słabnącą wrażliwość zmian zapalnych na dany lek.

W leczeniu łuszczycy dużą rolę odgrywają także pochodne witaminy D – kalcytriol, kalcypotriol i takacytol. Ich działanie polega na hamowaniu nadmiernej proliferacji komórek skóry. Działają przeciwzapalnie hamując gromadzenie neutrofilów i limfocytów T w skórze. Wykazano, że kalcytriol nie powoduje istotnych działań niepożądanych, nawet w przypadku stosowania go na rozległe powierzchnie skóry. Należy jednak pamiętać, że leki z tej grupy nie powinny być stosowane u pacjentów z zaburzeniami gospodarki wapniowo – fosforanowej.

Tazaroten jest to pierwszy retinoid wprowadzony do miejscowego leczenia łagodnej i średnio nasilonej łuszczycy. Lek jest dostępny w postaci żelu w dwóch stężeniach 0,05% i 0,1%. Działa poprzez normalizację procesu proliferacji i różnicowania keratynocytów. Niewątpliwą zaletą jest stosowanie go tylko raz dziennie.

Zupełną nowością w terapii łuszczycy jest stosowanie cyjanokobalaminy, czyli witaminy B12 w postaci maści. Na polskim rynku dostępny jest tylko jeden preparat o takim składzie – Mavena B12 (dawna nazwa – Regividerm). Cyjanokobalamina jest skuteczna w leczeniu niebakteryjnych zapaleń skóry takich jak łuszczyca czy atopowe zapalenie skóry.

Najstarszą grupą leków stosowanych w leczeniu łuszczycy są dziegiecie i smoły. Substancje te otrzymuje się w procesie suchej destylacji takich materiałów jak drewno rożnych rodzajów drzew np. brzozy, sosny, buku lub węgla kamiennego. Ich stosowanie zmniejsza odczyn zapalny poprzez hamowanie procesów oddychania tkankowego i redukcję podziałów komórkowych. Ponadto wykazują właściwości antyseptyczne i bakteriobójcze. Niestety ze względu na nieprzyjemny zapach i trudne do usunięcia zabrudzenia nie są chętnie stosowane przez pacjentów. Mogą także powodować podrażnienia skóry, dlatego też na początku zalecane jest rozrzedzanie preparatów tego typu z innym obojętnym nośnikiem np. maścią cholesterolową. Podrażnienia nasilają się zwłaszcza po bezpośredniej ekspozycji na światło słoneczne, dlatego też w trakcie stosowania należy unikać kontaktu miejsc objętych leczeniem z promieniowaniem słonecznym. Przykładowe maści to Delatar oraz Psorisan z dodatkiem tlenku cynku i kwasu salicylowego. Szampony z dodatkiem dziegci są zalecane w leczeniu łuszczycy owłosionej skóry głowy. Dostępne są następujące preparaty: Freederm Tar, Denorex, Polytar i inne.

W leczeniu ognisk zapalnych łuszczycy należy także pamiętać o terapii wspomagającej. Z uwagi na suchość skóry zalecane jest jej częste nawilżanie i natłuszczanie, najlepiej za pomocą maści z alantoiną lub dermokosmetyków. Wskazane są także zabiegi balneoterapeutyczne.