Azathioprine

Pochodna imidazolowa 6-merkaptopuryny o działaniu immunosupresyjnym. Sposób działania azatiopryny nie jest dokładnie znany, sugeruje się jednak następujące mechanizmy: uwalnianie 6-merkaptopuryny, która działa jako antymetabolit dla puryn; blokada grup SH przez alkilację; hamowanie wielu dróg biosyntezy kwasów nukleinowych i zapobieganie w ten sposób proliferacji komórek biorących udział w reakcjach odpornościowych; uszkodzenie DNA przez włączenie do niego tioanalogów puryn. Działanie terapeutyczne może się ujawnić dopiero po kilku tygodniach lub miesiącach leczenia. Azatiopryna w 88% wchłania się z przewodu pokarmowego, maksym. stężenie w surowicy osiąga po 2 h. W 30% wiąże się z białkami osocza. Okres półtrwania wynosi 4,5 h. W żadnej określonej tkance nie wykazano szczególnie dużego stężenia azatiopryny. Bardzo małe stężenie wykryto w mózgu, płynie owodniowym i krwi płodu. Azatiopryna i jej metabolity nie zostały wykryte w mleku kobiecym. Azatiopryna jest metabolizowana w wątrobie i nerkach. In vivo jest szybko rozkładana do 6-merkaptopuryny i metylonitroimidazolu. 6-Merkaptopuryna łatwo przenika przez błony komórkowe i w komórce ulega przemianie do tioanalogów purynowych. Szybkość tej przemiany jest osobniczo zmienna. Nukleotydy nie przenikają przez błony komórkowe i dlatego nie krążą w płynach ustrojowych. Bez względu na to, czy 6-merkaptopuryna jest podawana z zewnątrz, czy też powstaje in vivo z azatiopryny, jej wydalanie następuje w postaci nieczynnego utlenionego metabolitu, kwasu tiomoczowego. Utlenianie zachodzi pod wpływem oksydazy ksantynowej, enzymu hamowanego przez allopurynol. Aktywność reszty metylonitroimidazolowej nie jest dokładnie znana, wydaje się jednak, że modyfikuje ona aktywność azatiopryny w porównaniu z aktywnością 6-merkaptopuryny. Określenie stężenia azatiopryny lub 6-merkaptopuryny we krwi nie ma wartości prognostycznej co do skuteczności lub toksyczności tych związków. Z dawki podanej doustnie 12% jest wydalane z kałem w postaci nie zmienionej, 20-50% w ciągu 24 h z moczem w postaci nie zmienionej oraz w postaci metabolitów.