niepowikłana cukrzyca typu 2, inne postacie cukrzycy wtórnej (z zachowaną własną produkcją insuliny przez komórki trzustki, patrz wyżej), zwłaszcza w przypadkach, gdy nie można osiągnąć wyrównania poziomu cukru dietą i wzmożonym wysiłkiem fizycznym – w sytuacjach, gdy stosowanie doustnych leków przeciwcukrzycowych pochodnych sulfonylomocznika II generacji nie jest możliwe.
Tolbutamid może być stosowany jako lek pojedynczy bądź w skojarzeniu z innymi lekami przeciwcukrzycowymi (insulina, leki doustne z innych grup).
także uczulenie na inne pochodne sulfonylomocznika i sulfonamidy. Nie stosować (podobnie jak i wszystkich doustnych leków przeciwcukrzycowych) w cukrzycy insulinozależnej (typu 1). Nie stosować w cukrzycy powikłanej chorobami, które mogą być przyczyną kwasicy (m.in. chorzy operowani; odwodnieni; wysoko gorączkujący; cierpiący na choroby zakaźne lub wyniszczające; ze świeżym zawałem serca; z ostrą niewydolnością krążenia i oddychania; z niewydolnością nerek lub wątroby; nadużywający alkoholu); nie stosować lub stosować z wielką ostrożnością, gdy cukrzyca jest jednym z objawów innych chorób: m.in. choroby trzustki, hemochromatozy (dziedziczna choroba, w której dochodzi do nadmiernego wchłaniania żelaza i uszkadzania przez jego złogi wielu narządów wewnętrznych), glukagonomy, czyli wyspiaka produkującego nadmierne ilości glukagonu, hormonu podwyższającego poziom glukozy, choroby lub zespołu Cushinga (zespół objawów związanych z nadmiarem hormonów kory nadnerczy, m.in. kortyzolu), akromegalii (nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu przez przysadkę mózgową), guza chromochłonnego nadnerczy (feochromocytoma – guz charakteryzujący się nadmiernym wydzielaniem hormonów przez rdzeń nadnerczy). W ciąży i w okresie karmienia piersią konieczna jest zawsze zmiana doustnych leków przeciwcukrzycowych na insulinę.
liczne! Działanie tolbutamidu nasilają m.in.: fenylobutazon (phenylbutazone),
allopurinol, sulfonamidy (m.in. kotrimoksazol – cotrimoxazole, znany jako
Biseptol), tetracykliny (doxycycline, tetracyciine), rifampicina, fibraty,
diazepam, sole litu (łithium carbonicum), inhibitory MAO, przeciwgrzybicze pochodne imidazolu (m.in. ketoconazole),
cymetydyna (
cimetidine),
akarboza (acarbose),
teofilina (theophylline), hormony anaboliczne (m.in. metandienone czyli
Metanabol),
kofeina (caffeine; w tym także ta zawarta w kawie i mocnej herbacie), beta-blokery (interakcja jest szczególnie istotna ze względu na popularne stosowanie takiego skojarzenia leków), inhibitory konwertazy angiotensyny
alkohol – możliwość spadków stężenia cukru we krwi i wystąpienia objawów niedocukrzenia (hipoglikemii); glikokortykosteroidy (m.in. prednisone, dexamethasone), doustne środki antykoncepcyjne, estrogeny (
estriol,
estradiol, estrogen), niektóre leki moczopędne (m.in. chlorthałidone, hydrochlorothiazide, furosemide, torasemide, acetazolamide), chlorpromazine (i inne leki neuroleptyczne pochodne chlorpromazyny),
fenytoina (phenytoine), sole litu (
lithium carbonicum), rifampicine, hormony tarczycy (levothyroxine), beta-sympatykomimetyki (m.in.
fenoterol,
salbutamol) osłabiają działanie tolbutamidu. Podawanie tolbutamidu łącznie z neuroleptykami (ehlorpromazine, fluphenazine,
thioridazin) zwiększa możliwość uszkodzenia wątroby. Barbiturany (m.in.
fenobarbital – phenobarbital, znany jako Luminal) wydłużają czas działania tolbutamidu.
zażywać przed posiłkami w 2-3 równych dawkach. Leczenie tolbutamidem zazwyczaj rozpoczyna się od wysokich dawek, które są stopniowo zmniejszane. Dobowe dawki leku w tym schemacie leczenia: pierwszy dzień – 3 g (6 tabletek po 500 mg); drugi dzień – 2,5 g (5 tabletek); trzeci dzień -2 g (4 tabletki); od czwartego do czternastego dnia leczenia -1,5 g (3 tabletki). Dawka podtrzymująca stosowana od czternastego dnia leczenia w leczeniu przewlekłym jest ustalana indywidualnie i zależy od wyników badań oraz stopnia wyrównania cukrzycy; zazwyczaj wynosi 2-3 razy na dobę po 500 mg. Maksymalne dawki tolbutamidu: jednorazowa – 2 g (2000 mg); dobowa – 4 g (4000 mg).
cena od 5 do 10 zł.
40 tabletek, 1 tabletka zawiera 500 mg tolbutamidu.