Jaki syrop na mokry i suchy kaszel

Oto jedno z odwiecznych pytań, jakie padają w aptekach całego świata! Kaszel suchy czy mokry? Choć kwestia wydaje się banalna, a różnica niewielka, to tylko prawidłowa ocena kaszlu pozwala go skutecznie wyleczyć. Dzisiaj dowiesz się – a wręcz usłyszysz – jak rozróżnić suchy i mokry kaszel, a także – jak szybko wrócić do zdrowia.

Skąd bierze się kaszel?

Z reguły pierwszym objawem przeziębienia jest katar i to od niego wszystko się zaczyna. Nos wypełnia się wydzieliną – na początku bezbarwną, surowiczą, spowodowaną reakcją naszego układu odpornościowego na inwazję wirusów. Organizm chce je jak gdyby z siebie spłukać. Z czasem wydzielina może stać się gęsta, zabarwiona na żółto lub zielono – świadczy to o dołączeniu do pola bitwy bakterii, czyli infekcji bakteryjnej. Niezależnie jednak, co się z tym katarem dzieje, prędzej czy później zaczyna on spływać w dół. Po drodze podrażnia i nadkaża gardło – dlatego zaczynamy odczuwać jego ból – i płynie niżej, w stronę tchawicy i oskrzeli.

Kaszel suchy – „coś” każe Ci kaszleć

Już w momencie ściekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła organizm orientuje się, że coś jest nie tak. Drażniona śluzówka układu oddechowego daje sygnał do mózgu i po chwili zaczyna się akcja „wyrzuć intruza” – coś każe nam kaszleć, chociaż nie za bardzo wiemy, co. Chory nie czuje, aby w oskrzelach cokolwiek mu zalegało, ale kaszle i nie może się powstrzymać. Ataki kaszlu są długie i silne – przypominają zjawisko, które czasami przydarza się nam po długotrwałym śmiechu. A wszystko z powodu podrażnionych ścian układu oddechowego.

Kaszel suchy brzmi tak:

Warto wiedzieć, że suchy kaszel może być spowodowany nie tylko przeziębieniem. Często jest objawem alergii lub astmy – oskrzela reagują w ten sposób na kontakt z alergenem wziewnym. Układ oddechowy jest też w „tajemniczy” sposób powiązany z innymi organami, na przykład z żołądkiem. Jeśli ścianki tego narządu drażnione są np. przez nadmiar kwasu solnego, wysyłany jest impuls nerwowy, który włącza „machinerię kaszlenia”. Dlatego suchy kaszel często towarzyszy chorobie refluksowej i wrzodom żołądka. Jeżeli zaś widzisz kaszlące dziecko, które poza tym nie wygląda na chore, sprawdź jego… uszy! Bardzo często podrażnienia błony bębenkowej lub ciało obce w uchu również powoduje suchy kaszel. Łatwo to zaobserwować podczas czyszczenia uszu, kiedy patyczek wejdzie za głęboko. Kaszel suchy może być też działaniem niepożądanym niektórych leków. Najczęściej są to leki obniżające ciśnienie, tzw. inhibitory konwertazy angiotensynowej (ich nazwy kończą się na -pryl, np. kaptopryl, lizynopryl, ramipryl itp.) Jeżeli przypuszczasz, że to właśnie te leki są przyczyną Twojego kaszlu, lub jeśli kaszel utrzymuje się dłużej niż 2 tygodnie, konieczne porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem.

Wróćmy jednak do typowego, przeziębieniowego kaszlu…

Kaszel mokry, czyli choroba postępuje

Z czasem ilość spływającej do oskrzeli wydzieliny jest tak duża, że zaczynamy czuć, że coś nam tam zalega. Teraz już sami, świadomie i celowo, usiłujemy odkaszlnąć. Sęk w tym, że nie zawsze nam się to udaje – czasem wydzielina wręcz odrywa się płatami, a kiedy indziej ani drgnie i jedyne, co nam wychodzi to charczenie. Tymczasem bardzo ważne jest, aby wydzielinę odkrztuszać, gdyż jest doskonałą pożywką dla bakterii – źle leczony mokry kaszel może prowadzić do zapalenia oskrzeli, a nawet płuc! Wiele osób popełnia błąd, stosując przy mokrym kaszlu leki przeciwkaszlowe. Jest to trochę jak zamiatanie śmieci pod dywan – masz chwilę spokoju, kaszel Cię nie męczy, ale wszystko kisi się i paprze w oskrzelach. Tylko czekać, jak zaatakuje ze zdwojoną siłą…

Tak brzmi kaszel mokry:

Skoro mokry i suchy kaszel aż tak bardzo się od siebie różnią, zupełnie różne są też metody ich leczenia. Oto najpopularniejsze leki wykorzystywane w leczeniu obu rodzajów kaszlu. Warto wiedzieć, jak który z nich działa, aby dobrać odpowiednią terapię do swojej choroby.

Kaszel suchy – leki hamujące odruch kaszlu

• Kodeina – dosyć ciekawa substancja, która w zależności od dawki wykazuje całkiem inne działanie. Działa przeciwkaszlowo, w większych dawkach przeciwbólowo, a w jeszcze większych ujawnia swoje pokrewieństwo chemiczne z morfiną (jest to jej 10 razy słabsza siostra). Duże ilości kodeiny mogą działać usypiająco lub euforyzująco, a do tego powodują zaburzenia oddychania – nawet do bezdechu – oraz zaparcia. Długo stosowana może również uzależniać. Dlatego nie radzę łykać kodeiny na zapas, tylko przestrzegać dawkowania podanego w ulotce. Nie wolno łączyć jej z alkoholem; nasila się wtedy jej działanie i można mieć spore problemy z oddychaniem. Jest przeciwwskazana przy astmie, zaburzeniach oddychania, w ciąży, laktacji i u dzieci poniżej 12 roku życia. Występuje w przeciwkaszlowych  preparatach Neoazarina, Thiocodin i syropie Pini, oraz w lekach przeciwbólowych takich jak Solpadeine, Antidol, Ascodan.

• Dekstrometorfan – kolejny lek działający na ośrodek kaszlu w podwzgórzu, który wyłącza mechanizm kaszlu. Można go znaleźć w lekach o nazwie Acodin, Tussal Antitussicum, w syropach Dexapini i Actifed. Czai się także w wielu złożonych lekach na przeziębienie – Gripex, Grypolek, Grypostop. Bywa, że działa pobudzająco i osłabia koncentrację, więc lepiej nie łykać go przed długą jazdą samochodem, jeśli wcześniej nie sprawdziło się jego działania na sobie. Nie powinni stosować go obywatele chorujący na astmę, oraz osoby leczone na depresję tzw. inhibitorami MAO (nawet 2 tygodnie po ich odstawieniu). Lepiej nie stosować dekstrometorfanu w ciąży ani podczas karmienia piersią, a także nie łączyć go z alkoholem – lek ten wpływa na ośrodkowy układ nerwowy, co w połączeniu z trunkami może dać nieprzewidywalne skutki. Może być za to stosowany u dzieci od 6 roku życia (w syropach).

Dekstrometorfan często niestety wykorzystywany jest w celach nieleczniczych przez amatorów taniego haju. Nie radzę się w to bawić – doznania typu uczucie śmierci bądź oddzielenia się od ciała to nie jest coś, czego człowiek potrzebuje do życia, a bardzo łatwo sobie uszkodzić nieodwracalnie wątrobę! Charakterystyczne zażółcenie gałek ocznych to pierwszy objaw takiego uszkodzenia, a wątroby niestety na drzewach nie rosną..

• Butamirat – składnik syropów Supremin i Sinecod. Godzien uwagi z racji tego, że poza działaniem przeciwkaszlowym rozszerza nieco oskrzela, co ułatwia oddychanie. Może być stosowany nawet u niemowląt od 2 miesiąca życia. Nie powinien być za to stosowany w ciąży ani podczas karmienia piersią, bo nie ma badań potwierdzających bezpieczeństwo. Minusem butamiratu jest możliwość wywołania senności, więc kierowcy niech lepiej uważają! Osoby leczące się na cukrzycę, stosujące glikozydy nasercowe lub biorące leki przeciwzakrzepowe również powinny być ostrożne. Butamirat może znacząco nasilić i skrócić działanie tych leków, co powoduje „rozchwianie” leczenia. Interakcję tą można porównać do spychania się leków nawzajem z tratwy, którą stanowią białka osocza; ciekawskich odsyłam do artykułu o Opokanie.

• Substancje śluzowe – zawarte w wielu roślinach związki powlekające, które są jak balsam nie tylko dla oskrzeli, ale także dla żołądka, z którym – jak już wiecie – oskrzela mają tajemne powiązania. Są to z reguły syropy, np. syrop prawoślazowy lub z babki lancetowatej. Ich działanie nie jest tak silne jak działanie leków opisanych wyżej, są za to bezpieczne, praktycznie nie powodują skutków ubocznych ani interakcji, i mogą być podawane nawet całkiem małym dzieciom. Nadają się także dla kobiet w ciąży i karmiących.

Na kaszel mokry – leki wykrztuśne

• Ambroksol – składnik leków Mucosolvan, Flavamed, Ambrosol, Deflegmin. Rozrzedza on i upłynnia wydzielinę z oskrzeli, a także ułatwia jej odkrztuszanie. Dodatkowo „przyciąga” komórki układu odpornościowego na pole bitwy, co przyśpiesza proces zdrowienia. Zwiększa też napływ antybiotyków do drzewa oskrzelowego, co ułatwia proces leczenia poważniejszych już stadiów choroby.  Leki tego typu powinny być stosowane najpóźniej do godz.17:00 – 18:00, nie na noc. W przeciwnym wypadku apogeum ich działania przypadnie w nocy, i raczej sobie nie pośpisz. Podczas kuracji trzeba pić duże ilości płynów, najlepiej 2-3l. Jeśli syrop ma rozrzedzić wydzielinę, to przecież musi mieć czym! Bez odpowiedniego nawodnienia leczenie nie będzie skuteczne. Ambroksol przenika do mleka matki, więc lepiej nie używać go podczas karmienia piersią – aczkolwiek uważam, że dziecku powyżej 3 miesiąca życia nic nie powinno się stać; tyle tylko że będzie niepotrzebnie narażone na działanie tej substancji. Użytkownicy leków takich jak doustne przeciwcukrzycowe, przeciwzakrzepowe i glikozydy nasercowe powinni mieć się na baczności tak jak przy butamiracie.

• Bromheksyna – zawarta w syropie, tabletkach i kroplach Flegamina. Jest to jak gdyby półprodukt, z którego dopiero powstaje ambroksol. Tak więc wszystkie uwagi z punktu wyżej tyczą się też tej substancji. Różnica jest tylko taka, że Flegamina występuje w kropelkach – można ją podawać już trzymiesięcznym niemowlętom.

• Acetylocysteina – składnik popularnego leku ACC Max i kilku leków na receptę. Upłynnia on wydzielinę z oskrzeli, jednak nie działa wykrztuśnie. Dodatkową funkcją ACC Max jest odtruwanie organizmu po przyjęciu zbyt dużej ilości paracetamolu. W przeciwieństwie do ambroksolu osłabia działanie wielu antybiotyków, trzeba więc zachować dwugodzinny odstęp między tymi lekami. Nie każdy wie, że lek ten nie jest  bezpieczny dla osób z chorobą wieńcową. Nasila działanie stosowanych przez nich leków – np. nitrogliceryny – co grozi niekontrolowanym obniżeniem ciśnienia!

• Syropy z bluszczu – dla tych, co lubią żyć w zgodzie z naturą 🙂 Składniki zawarte w bluszczu działają wykrztuśnie, upłynniają wydzielinę i rozszerzają oskrzela. Ułatwiają tym samym oddychanie i zmniejszają towarzyszący mokremu kaszlowi ból. Niektóre syropy, np. Hederasal, mogą być podawane juz niemowlętom, inne – jak Prospan – są bez cukru, więc bezpieczne dla diabetyków. Można je właściwie stosować ze wszystkimi lekami, uważać powinni tylko wrzodowcy – działanie wykrztuśne bluszczu opiera się na drażnieniu żołądka.

Warto tu wspomnieć również o popularnych preparatach typu 2 w 1 – na kaszel suchy i mokry. Ich stosowanie jest równie sensowne, jak wciskanie jednocześnie gazu i hamulca 🙂 Tak się niestety nie da! Najpopularniejszym preparatem tego typu jest syrop Herbapect, który na dobrą sprawę pomoże tylko przy słabiutkim, nieokreślonym kaszlu. Jak staropolskie przysłowie głosi, co jest do wszystkiego, to jest do niczego…

Mam nadzieję, że radzenie sobie z kaszlem stanie się dla Was nieco łatwiejsze 🙂 Jeśli ktoś ma jakieś pytania, np. nie wie, czy jego stałe leki wchodzą w interakcje z lekami na kaszel, może zawsze zapytać. Odpowiem najszybciej, jak się da!