Żurawina najlepszą przyjaciółką kobiety

Zakażenia dróg moczowych należą do najczęstszych infekcji wśród kobiet. Co roku zapada na nie około 30 % populacji żeńskiej. Przebieg takich zakażeń jest bardzo nieprzyjemny, a ponadto epizody zapalenia pęcherza moczowego często powracają. U niemal połowy kobiet, u których wystąpiła infekcja, w ciągu roku pojawiają się nawroty.

Dlaczego to kobiety częściej chorują? Odpowiedź na to pytanie kryje się w anatomii człowieka. Kobiety mają krótszą cewkę moczową niż mężczyźni, co znacznie ułatwia bakteriom penetrację moczowodów i kolonizację w pęcherzu moczowym, gdzie powodują stany zapalne. Statystyki wskazują na to, iż mężczyźni zapadają na tę chorobę ośmiokrotnie rzadziej niż kobiety.

Objawy zapalenia pęcherza mogą być różne. Najczęściej notowane są: uczucie pieczenia, konieczność częstego oddawania moczu, promieniujący ból w podbrzuszu oraz występowanie krwi w moczu. Ponadto może wystąpić gorączka, nudności oraz ogólne złe samopoczucie.

Profilaktyka stanów zapalnych układu moczowego jest bardzo istotna, ze względu na pojawiające się nawroty. W medycynie ludowej od wieków w schorzeniach nerek i dróg moczowych stosowano żurawinę i jej przetwory. Skłoniło to naukowców do poznania dokładnego składu owoców tej rośliny i właściwości substancji czynnych.

Gatunki żurawiny dostarczające surowca o działaniu leczniczym to: Żurawina błotna (Vaccinium oxycoccus), występująca w Polsce oraz szerzej uprawiana na świecie Żurawina wielkoowocowa (Vaccinium macrocarpon), występująca rdzennie w Ameryce Północnej. Jest ona częściej stosowana w przemyśle farmaceutycznym, z uwagi na większą zawartość substancji aktywnych.

Owoce żurawiny zawierają procyjanidyny, flawonoidy i garbniki. Są bogatym źródłem antocyjanów, kwasów organicznych, m.in. cytrynowego, chinowego i jabłkowego oraz witamin C, A, B1 i B2.

Owoce żurawiny i ich przetwory mają antyseptyczny wpływ na drogi moczowe. Sprzyja temu zakwaszenie moczu przez kwasy organiczne i witaminę C. Mechanizm aktywności przeciwdrobnoustrojowej polega natomiast na działaniu antyadhezyjnym. Bakterie powodujące stany zapalne układu moczowego wytwarzają bowiem adhezyny, czyli białka na powierzchni swoich komórek. Są one zdolne do wiązania się z receptorami komórek nabłonka dróg moczowych, a to z kolei umożliwia rozwój i kolonizację bakterii.

Za działanie antyadhezyjne odpowiadają polimery epikatechinowe, a ściślej procyjanidyny. W ich obecności uropatogeny, a wśród nich Escherichia Coli, Proteus, Pseudomonas aeruginosa, nie mogą osiadać na nabłonku dróg moczowych i pęcherza moczowego, co ułatwia ich wypłukiwanie z organizmu i wydalanie z moczem. Uniemożliwia to dalszy rozwój infekcji i obniża ryzyko ponownego zakażenia dróg moczowych.

Działanie antyadhezyjne nie dotyczy tylko patogenów w obrębie układu moczowego. Badania potwierdziły, że związki zawarte w żurawinie mają właściwości hamowania kolonizacji bakterii Helicobacter pylori na błonie śluzowej żołądka, które mają istotny wpływ na etiologię choroby wrzodowej. Inne badania wykazały, że sok z żurawiny zmniejsza adhezję bakterii do zębów i dziąseł, co może mieć znaczenie w profilaktyce próchnicy.

Kolejne istotne w procesie leczenia zakażeń pęcherza i dróg moczowych jest działanie przeciwzapalne. Przypisuje się je obecności kwasu salicylowego i jego metabolitu, stwierdzanych w moczu po regularnym spożywaniu owoców żurawiny.

W badaniach wykazano także właściwości przeciwutleniające, czyli antyoksydacyjne żurawiny, za które odpowiadają pochodne cyjanidyny oraz silne właściwości antyproliferacyjne, czyli zapobiegające nieprawidłowemu namnażaniu się komórek.

Żurawina jest także cennym źródłem naturalnych witamin i soli mineralnych, zatem może być z powodzeniem stosowana w stanach obniżonej odporności organizmu.

Preparaty

Postacie leku z wyciągami z owoców z żurawiny są różnorodne, a wśród nich tabletki, drażetki, kapsułki, płyny doustne, herbatki do zaparzania, a nawet pasty do przygotowania zawiesiny doustnej. Przy wyborze specyfiku należy zwrócić uwagę na to, czy jest on standaryzowany na zawartość proantocyjanidyn. Urinal, Żurawit, Api-Urin, Uretin, Uromaxin to tylko niektóre suplementy diety, zawierające w swoim składzie wyciąg z owoców żurawiny.

Jeśli preferowaną formą profilaktyki jest picie soku z żurawin to zdecydowanie najlepiej stosować świeży sok z owoców, nie zawsze jest to jednak możliwe. Nie wszystkie soki dostępne w handlu są godne polecenia, np. niektóre zawierają bardzo duże ilości cukru. Ponadto nie są standaryzowane na zawartość proantocyjanidyn.

Owoców żurawiny i ich przetworów nie powinny spożywać osoby ze współistniejącą kamicą nerkową i osteoporozą z uwagi na obecność dużej ilości szczawianów. Najpopularniejszym rodzajem kamicy nerkowej jest właśnie kamica szczawianowa, a duża ilość szczawianów i kwasów organicznych sprzyja krystalizacji w postaci szczawianu wapnia w obrębie dróg moczowych. Dlatego sugeruje się pacjentom ze skłonnością do tworzenia kamieni nerkowych zwiększenie dziennego spożycia wody do około 1500 ml lub więcej w trakcie przyjmowania owoców żurawiny, lub ich przetworów. Wytrącanie szczawianu wapnia negatywnie wpływa także na gospodarkę wapniowo-fosforanową i może zaostrzyć postać osteoporozy. Nie dotyczy to jednak preparatów leczniczych zawierających ekstrakty z żurawiny, gdyż pozbawione są one frakcji szczawianów.

W większości przypadków zapalenie pęcherza moczowego nie prowadzi do powikłań, jednak niekiedy może spowodować stany zapalne nerek. Jeżeli niepokojące objawy nie ustępują, nie należy zwlekać z wizytą u lekarza. Żurawina i jej preparaty nie mogą być stosowane w zastępstwie antybiotyków podczas ostrej infekcji dróg moczowych. Sprawdzają się natomiast w profilaktyce zakażeń i terapii wspomagającej. W efekcie uzyskuje się obniżenie ryzyka infekcji oraz zmniejszenie zapotrzebowania na antybiotyki.